Arbeidsongeschikt en werkloos
Het risico om arbeidsongeschikt te worden, wordt nog altijd onderschat. Maar liefst één op de vier werknemers raakt tijdens het werkzame leven meer dan twee jaar arbeidsongeschikt. Ook de afgelopen jaren is de WIA-instroom fors toegenomen en de verwachting is dat deze cijfers de komende jaren alleen nog maar verder zullen stijgen.
Werknemers in loondienst die ziek worden, hebben recht op maximaal 104 weken loondoorbetaling vanuit de werkgever. De hoogte van de loondoorbetaling bedraagt maximaal 70% van het loon van de werknemer. Hierbij wordt het loon van de werknemer gemaximeerd tot het maximumdagloon (€ 59.706,36 vanaf 1 januari 2022). Daarnaast geldt tijdens het eerste jaar dat de werkgever minimaal 100% van het wettelijk minimumloon moet doorbetalen als dit bedrag hoger is dan 70% van het loon van de werknemer. De periode van 104 weken loondoorbetaling geldt voor werknemers die de AOW-leeftijd nog niet hebben bereikt. AOW-gerechtigde werknemers hebben bij ziekte recht op maximaal 13 weken loondoorbetaling.
In een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) of individuele arbeidsovereenkomst kan worden opgenomen dat de werkgever in het eerste jaar 100% van het loon van de werknemer doorbetaalt en vanaf het tweede jaar pas 70%. Het is dus belangrijk om te weten hoe dit geregeld is bij je werkgever. Bovendien eindigt de loondoorbetalingsverplichting als de arbeidsovereenkomst eindigt bij bijvoorbeeld een tijdelijk contract.
Na de termijn van twee jaar ziekte, stopt de loondoorbetalingsverplichting vanuit de werkgever. De werknemer kan dan eventueel aankloppen bij het UWV. Het UWV zal kijken of er recht is op een uitkering vanuit de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). Afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid (minimaal 35%), arbeidsverleden, kans op herstel en of er nog deels gewerkt kan worden, zal het inkomen van de werknemer worden afgestemd conform de richtlijnen van de WIA. Er is in elk geval altijd sprake van terugval op inkomen. Bij het afsluiten van een hypotheek wordt hier aandacht aan besteed en kan bijvoorbeeld een woonlastenverzekering worden afgesloten om zo het risico op terugval van inkomen enigszins te beperken.
Voor zelfstandig ondernemers geldt de WIA niet. Zij moeten er dus zelf voor zorgen dat ze inkomen hebben als ze ziek of arbeidsongeschikt raken. Het is voor zelfstandig ondernemers dan ook aan te raden om te kijken naar de mogelijkheden voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering.
Naast het risico op arbeidsongeschiktheid, kan een werknemer ook werkloos raken. Ook dit heeft een grote impact op de betaalbaarheid van de woonlasten. Bij werkeloosheid zakt het inkomen direct. In de meeste situaties heeft de werknemer die zijn baan verliest recht op een uitkering ingevolge de Werkloosheidswet (WW-uitkering). De hoogte van de WW-uitkering is afhankelijk van het laatstverdiende salaris. In de eerste twee maanden bedraagt de uitkering 75% van het laatstverdiende maandsalaris en in de maanden daarna bedraagt de uitkering 70% van het laatstverdiende salaris. Het laatstverdiende salaris wordt ook hier gemaximeerd op het maximumdagloon. Als je dus meer verdient dan het maximumdagloon, dan wordt de WW-uitkering gebaseerd op het maximumdagloon. Recht hebben op een WW-uitkering is afhankelijk van het arbeidsverleden en tegenwoordig maximaal 24 maanden.
Nadat de WW-uitkering stopt kan eventueel een bijstandsuitkering worden aangevraagd. Echter heb je een partner met een heel goed inkomen, dan heb je geen recht op een bijstandsuitkering en heeft dit grote gevolgen voor het besteedbaar inkomen van het hele gezin.
Als aanvulling op de WW-uitkering kan je ervoor kiezen om bij het afsluiten van een hypotheek een woonlastenbeschermer af te sluiten die ook een dekking geeft bij werkloosheid. Deze woonlastenbeschermer keert alleen uit als je buiten je eigen schuld om werkloos bent geraakt en is vaak ook gekoppeld aan de duur van een WW-uitkering. Het risico op werkloosheid is hierdoor helaas maar kortdurend te verzekeren. Vanuit het oogpunt van het UWV is uiteindelijk een werkloze verplicht om zo snel mogelijk ander werk te vinden.